GEDJALA² DALAM HAL BUNJI JANG SALING BERTALI
MENDJADI SUKU KATA.
261. Tiap² suku kata mempunjai bunji jang terpenting. Dalam bahasa Indonésia bunji itu umumnja ialah suatu vokal, kadang² sebagai ketjualian bunji lain jang bersuara. Dalam bahasa² Indonésia benar terdapat kata²-bentuk jang tak mengandung vokal, seperti n (dari pada) dan m (punja mu = "yours"), tetapi kata² itu umumnja mengikuti vokal dan bersatu dengan vokal itu merupakan suku kata. ,,Labamu" ialah dalam bahasa Toba labàm (laba + m), tetapi rumahmu ialah bagasmu. Suatu hal jang menjimpang dari keadaan jang dimaksudkan tadi terdapat dalam bahasa Gayo; dalam bahasa itu n (dari pada) bisa terdapat antara dua konsonan, seperti dalam kata bêt n se (dengan tjara ini). Dalam kata² itu bunji sengau n terdapat antara dua bunji jang bersuara keras, djadi merupakan vokal-sengau, ialah bunji jang terpenting dari suku kata. Begitu djuga halnja tentang gedjala jang terdapat dalam bahasa Dajak seperti dalam kata bliòn-m (kampakmu); dalam kata itu bukan mu tetapi m mengikuti konsonan dan merupakan vokal-sengau. Bukti tentang hal itu terdapat dalam tjerita Sangumang ("Bijdragen tot de taal-, landen volkenkunde van Nederlandsch-Indië", 1906 hal. 201) jang me- ngandung kata²: pirä aton bliòn-m (Berapakah kampakmu?) Scidenadel mengatakan dalam karangannja "Bontokischen Grammatik": ,,Bunji l pada achir kata atjapkali merupakan vokal-lebur (liquida somans) seperti dalam kata bottle dalam bahasa Inggeris", tetapi tjontoh tentang hal itu tidak diberikannja dan dalam téks² jang bersangkutan tidak terdapat barang sesuatu jang dapat membuktikan pendapatnja itu.
262. Prosés²-bunji jang tertentu dapat memindahkan bunji jang terpenting dari suku kata. Dalam sebagian besar bahasa² Indonésia suku kata jang mendahului suku kata jang terachir ditekankan (lihat keterangan dibawah nomor 4), misalnja dalam kata áwak, báyar, dsb. Bunji jang terpenting dari suku kata jang pertama dalam kedua kata
87
